Model ten odwzorowuje zachowanie racjonalnego przedsiębiorstwa w krótkim okresie, działającego w warunkach doskonałej konkurencji. Podstawą obliczeń jest sześcienna funkcja kosztów, która matematycznie gwarantuje występowanie klasycznych krzywych kosztów w kształcie litery „U”, odzwierciedlając prawo malejących przychodów krańcowych.
Każda decyzja produkcyjna wiąże się z koniecznością ponoszenia nakładów. W krótkim okresie dzielimy je na te, których nie da się uniknąć (stałe), oraz te zależne od skali (zmienne).
TC = FC + VC
TC (Total Cost) - Koszt Całkowity. Suma wszystkich wydatków przedsiębiorstwa przy danej wielkości produkcji.
FC (Fixed Cost) - Koszt Stały. Nakłady niezależne od wielkości produkcji (np. amortyzacja maszyn, czynsz za halę, odsetki od kredytu). Firma ponosi je nawet wtedy, gdy produkcja wynosi zero.
VC (Variable Cost) - Koszt Zmienny. Nakłady, które rosną wraz z każdą kolejną wyprodukowaną sztuką (np. surowce, energia produkcyjna, płace robotników).
Aby ocenić rentowność produkcji, musimy sprowadzić koszty globalne do poziomu jednej sztuki produktu.
ATC = TC / Q
ATC (Average Total Cost) - Koszt jednostkowy. Informuje nas, ile średnio kosztowało wytworzenie jednego produktu.
TC - Koszt Całkowity (zdefiniowany wyżej).
Q (Quantity) - Wielkość produkcji (liczba wytworzonych sztuk).
AVC = VC / Q
AVC (Average Variable Cost) - Średni koszt zmienny. Jest to absolutne minimum ceny, jaką firma musi uzyskać, aby kontynuowanie produkcji miało sens w krótkim okresie.
VC - Koszt Zmienny całkowity.
Q - Wielkość produkcji.
Jest to najważniejsza kategoria analityczna w ekonomii, służąca do optymalizacji. Określa dynamikę wzrostu kosztów.
MC = dTC / dQ
MC (Marginal Cost) - Koszt Krańcowy. Koszt wyprodukowania jednej, dodatkowej jednostki produktu.
dTC (delta TC): Przyrost kosztu całkowitego spowodowany zwiększeniem produkcji.
dQ (delta Q) - Przyrost wielkości produkcji (w domyśle: o jedną jednostkę).
Krzywa MC najpierw opada (dzięki korzyściom skali), a następnie gwałtownie rośnie (prawo malejących przychodów). Geometrycznie, krzywa MC zawsze przecina krzywe kosztów średnich (ATC i AVC) w ich najniższych punktach (minimach).
Racjonalny przedsiębiorca dąży do maksymalizacji zysku całkowitego. W warunkach konkurencji doskonałej, gdzie cena jest narzucona przez rynek, decyzja sprowadza się do wyboru odpowiedniej ilości (Q).
Warunek Optimum to MC = P
MC - Koszt Krańcowy (koszt ostatniej sztuki).
P (Price) - Cena rynkowa produktu (równa przychodowi krańcowemu MR).
Optimum znajduje się w punkcie, w którym koszt wytworzenia ostatniej sztuki zrównuje się z ceną, jaką klient za nią płaci. Produkcja powyżej tego punktu generuje stratę na każdej kolejnej sztuce (gdyż MC > P).
Ostateczna ocena kondycji firmy. Zysk w ujęciu ekonomicznym uwzględnia wszystkie koszty (także alternatywne).
π = (P - ATC) * Q
π - Zysk całkowity (lub strata, jeśli wynik ujemny).
P - Cena rynkowa za sztukę.
ATC - Przeciętny koszt całkowity wytworzenia sztuki (dla danej wielkości produkcji).
Q - Ilość sprzedanych produktów.
Interpretacja wyniku: W zależności od relacji Ceny (P) do kosztów, firma znajduje się w jednym z trzech stanów:
P > ATC: Firma osiąga Zysk Nadzwyczajny.
ATC > P > AVC: Firma ponosi stratę, ale kontynuuje produkcję. Cena pokrywa koszty bieżące (zmienne) i część kosztów stałych.
P < AVC: Punkt Zamknięcia. Cena nie pokrywa nawet kosztów surowców. Należy natychmiast wstrzymać produkcję.