Termin ekonomiczny na dziś

W skrócie: to udzielanie kolejnych kredytów firmom, które nie są w stanie spłacić poprzednich, tylko po to, by bank nie musiał ujawniać strat i tworzyć rezerw.

Rolowanie kredytu to normalna praktyka – firma pożycza, spłaca, odnawia. Jednak gdy spółka jest w złej sytuacji i jest zagrożenie jej upadłości a mimo to dostaje nowy kredyt, mówimy o zombie lendingu. Taka firma nie inwestuje, nie rozwija się – tylko trwa sztucznie przy życiu. Dlaczego bank to robi? Bo wpisanie straty oznaczałoby konieczność utworzenia rezerw i pogorszenie wyników. Przedłużając kredyt, bank utrzymuje pozory, że nie ma strat. Dzięki temu dyrektorzy i zarząd zachowuje premię.

Przykład z Indii - banki państwowe udzielały kolejnych kredytów firmom takim jak Kingfisher Airlines, mimo że nie były wypłacalne. W 2018 r. ujawniono największe oszustwo – Punjab  Bank stracił 1,8 mld$. Rząd utworzył bad bank (zły bank), by przejąć toksyczne aktywa. Jest koszt który musi ktoś ponieść. Nietrudno się domyślić kto ten koszt poniósł. 

Warto dodać, że finansowanie nieefektywnych podmiotów obniża ogólną efektywność gospodarki. Firmy, które nie są w stanie wygenerować wartości dodanej, zużywają kapitał, pracę i zasoby, które mogłyby zostać lepiej wykorzystane przez inne, bardziej produktywne przedsiębiorstwa.

Macierz ta pokazuje jak ludzie efektywnie wydają pieniądze. Pokazuje, że tradycyjne finanse są obarczone wadami behawioralnymi a decyzje ludzi nie sa efektywne. Macierz składa się z pól:

-> Czyje pieniądze są wydawane (Swoje czy Innych)

-> Na kogo pieniądze są wydawane (Na siebie czy Innych)

(I) Wydajesz swoje pieniądze na siebie.

Na przykład: kupujesz buty dla siebie. Szukasz dobrej ceny i jakości. Jest to rozwiązanie najbardziej efektywne.

(II) Wydajesz swoje pieniądze na innych.

Na przykład: kupujesz prezent dla dziecka znajomego.

Chcesz nie przepłacić i nie wiesz dokładnie co lubi czy u się przyda (może ma już taką albo milion podobnych). Efektywność jest średnia.

(III) Wydajesz cudze pieniądze na siebie.

Na przykład: jesteś na delegacji i firma płaci za Twój obiad i hotel masz duży budżet. Kupujesz rzeczy których normalnie byś nie kupił gdybyś dostał te pieniądze do ręki (gdybyś je dostał mógłbyś racjonalniej wykorzystać). Efektywność średnia.

(IV) Wydajesz cudze pieniądze na innych.

Na przykład: urzędnik kupuje sprzęt finansuje jakąś fundację z budżetu państwa. Urzędnik nie wydaje swoich pieniędzy więc może wydać na idee niekoniecznie służące podatnikowi a np. swoim interesom. To rozwiązanie jest najmniej efektywne i najbardziej podatne na marnotrawstwo i korupcję. 

Wiele terminów na giełdzie związanych jest z nazwami zwierząt. Oto one:

• Wieloryb - duży inwestor,

• Płotka - mały inwestor,

• Leszcz - niedoświadczony inwestor,

• Małpy (Apes) - posobnie jak wyżej (płotka i leszcz) czyli mały i niedoświadczony inwestor, jednak działający w grupie. Nie jest to określenie obraźliwie ale dumna nazwa własna przyjęta przez społeczność inwestorów detalicznych, skupionych głównie wokół forum r/WallStreetBets na platformie Reddit. ermin zyskał globalną sławę podczas szału na akcje memowe (meme stocks), takie jak GameStop (GME) czy AMC, na początku 2021 roku.

• Byk - osoba z optymistycznym nastawieniem do rynku

• Niedźwiedź - osoba z pesymistycznym nastawieniem do rynku

• Czarny łabędź - nieprzewidywalne zdarzenie o dużym wpływie, które jest trudne do przewidzenia

• Kangur (Kangaroo) - moneta albo obligacja z Australii

• Panda - obligacja z Chin w yuanie lub złota moneta z Chin

• Orzeł (Eagle) - Symbol znanego złotego amerykańskiego bullionu, zwane również "Gold Eagle",

• Dojna krowa - spółka, która płaci wysoką dywidendę,

• Gołąb - człowiek, który chce luźnej polityki pienieżnej,

• Jastrząb - człowiek, który chce restrykcyjnej polityki pienieżnej,

• Fundusz sępi - fundusz, który żeruje na upadających lub upadłych przedsiębiorstwach.

• Odbicie zdechłego kota - spółka upadająca, która się odbija po spadkach.

• Plankton - drobni inwestorzy na rynku, którzy indywidualnie mają niewielki wpływ na ogólną dynamikę rynku, ale w agregacie mogą stanowić znaczny wpływ.

• Jeleń - dawca kapitału, np. bank centralny, który podejmuje takie decyzje, które działają na swoją szkodę ale pozwalają zarabiać inwestorom

• Owczy pęd - gnanie za rynkiem w tłumie

• Rekin finansjery - osoba bardzo dynamiczna w świecie finansów

• Strategia żółwia - strategia podążania za trendem

• Strategia motyla - strategia na rynku opcji (kupuje się jedną opcję, sprzedaje dwie opcje w wyższej cenie wykonania i kupuje jedną opcję w jeszcze wyższej cenie wykonania)

• Strategia Kondor -  strategia na rynku opcji - odwrotna do strategii motyla, służy do zarabiania na niskiej zmienności przy użyciu czterech różnych cen wykonania. 

• Trzy czarne kruki -  formacja techniczna

• Kiwi (zwierzę) - nazwa dolara nowozelandzkiego

• Loonie - nazwa dolara kanadyjskiego, pochodzi od ptaka (nura), który widnieje na kanadyjskiej monecie jednodolarowej

• Psy - bardzo słabe akcje, które są zapomniane przez rynek (bardziej znane w kontekście amerykańskim Dogs of Wall Street)

• Jednorożec (Unicorn) - prywatna spółka technologiczna, której wycena przekracza $1 miliard

• Wilk - symbol drapieżnego, agresywnego, a często nieetycznego finansisty - termin spopularyzowany globalnie przez film "Wilk z Wall Street"

• Azjatyckie tygrysy - rynki (gospodarki) krajów Korei Południowej, Tajwanu, Singapuru i Hongkongu, które przeżywały gwałtowny i dynamiczny wzrost gospodarczy w drugiej połowie XX wieku

• Buldog (Bulldog Bond) - jest to obligacja emitowana w Wielkiej Brytanii (w Londynie) przez podmiot zagraniczny

– sytuacja w polityce monetarnej, w której tradycyjne narzędzia banku centralnego jak obniżki stóp procentowych przestają działać i dalsze obniżanie stóp procentowych nie powoduje większych inwestycji czy konsumpcji.

W normalnych warunkach po obniżkach stóp procentowych rośnie popyt. Jednak w tej sytuacji ludzie zamiast wydawać, wolą trzymać pieniądze w gotówce lub na lokatach.

Innymi słowy, nawet jeśli bank centralny obniży stopy do zera, ludzie nie chcą ryzykować inwestycji czy zwiększać konsumpcji. Powoduje to, że gospodarka przestaje być podatna na stymulację monetarne. Dobrym przykładem jest Japonia. 

Poniżej pułapka płynności na rozbudowanym keynesistowskim wykresie modelu IS-LM.

- to zjawisko wewnętrznego "rozleniwienia" firmy, która nie jest pod presją konkurencji.

Przykład: Poczta Polska przez lata była pod ochroną państwa, przez co nie miała motywacji do poprawy efektywności. Bo po co? Przez lata narastają nieefektywności: 

👉Klienci niezadowoleni - niska jakość usług (kolejki i późnienia), 

👉Pracownicy są niezadowoleni przez niskie wynagrodzenia,

👉Właściciel (państwo) niezadowolone bo zamiast dostawać dywidendy musi dopłacać do biznesu

👉A to wszystko przy cenach wyższych przesyłek niż na zachodzie.

Wyobraź sobie, że rzucasz monetą. Prawdopodobieństwo wylosowania orła lub reszki wynosi około 50%. A co jeżeli rzucasz 1000 razy? Teoretycznie powinno wyjść około 500 orłów. Jednak jest mało prawdopodobne abyś miał równo 500 orłów. W typowym losowaniu (w zakresie ±1σ) masz 68% szans, że liczba orłów znajdzie się w przedziale od 484 do 516 - co widać na wykresie rozkładu. Na osi poziomej przedstawione są wszystkie możliwe wartości, jakie badana cecha może przyjąć a na osi pionowej prawdopodobieństwo.

👉Możesz zapytać jakie jest prawdopodobieństwo wylosowanie 600 i więcej orłów? Wynosi około 1 do kilku miliardów (ponad 6 σ). Jest to więc kilka razy mniejsze niż trafienie 6 w totka!

👉Tak się dzieje przy rozkładzie normalnym, w pełni losowym. Świetnie opisuje zjawiska, na które wpływa wiele drobnych, losowych czynników, a wynik jest symetryczny wokół średniej.

⚠️Tutaj pojawia się problem, który doskonale opisał  Taleb w koncepcji Czarnego Łabędzia. Stwierdził on, że w ekonomii i finansach rozkłady wcale nie są normalne. Badania i historia pokazały, że częstotliwość i wielkość kryzysów jest znacznie większa, niż oczekiwalibyśmy z modelu krzywej dzwonowej. Mówimy wtedy o tak zwanych grubych ogonach. Popatrz na wykres – ogony (szczególnie lewy, oznaczający spadki) są grubsze w rzeczywistości niż przedstawione na obrazku. Oznacza to, że zarówno wielkość, jak i częstotliwość spadków jest większa, niż oczekują tradycyjne modele.

Efekt św. Mateusza to mechanizm, dzięki, któremu ci co mają otrzymuja wiecej. Jeżeli jakieś jednostki już coś posiadaja (kapitał, wiedzę, status, zasoby) z czasem powiększają je jeszcze bardziej. Natomiast ci z mniejszymi zasobami coraz bardziej odstają. Nazwa pochodzi od Ewangelii wg św. Mateusza „Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie; temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma.”

Przyklad: 

Bogatsi inwestorzy mają dostęp do bardziej zdywersyfikowanych i rentownych instrumentów finansowych (private equity, hedge funds, globalne akcje). Dostaja też niższe opłaty jako, że inwestują wiecej. Inny, nauce sławni naukowcy dostają proporcjonalnie więcej cytowań czy grantów niz mniej znani, nawet jeśli ich prace są podobnej jakości.

W skrócie: spółki uciekają z krajów gdzie przepisy są skomplikowane do krajów gdzie przepisy są łagodniejsze i proste, przez co traci gospodarka i przedsiębiorstwa danego kraju.

🏴Banki i inne instytucje finansowe działające międzynarodowo często mają możliwość wyboru, gdzie zarejestrować swoje operacje, aktywa lub produkty finansowe. Wybierają więc ten kraj, gdzie przepisy są najłagodniejsze, wymogi kapitałowe najniższe, a nadzór – mniej restrykcyjny. To właśnie arbitraż regulacyjny – „zakupy regulacyjne” po najlepszej cenie.

Na przykład: Fintechy czy spółki private equity mogą zrezygnować z rozwoju działalności w Polsce i przenieść działalność do innego kraju gdzie nie ma tylu ograniczeń i regulacji np. Luksemburg.

🏴Na arbitrażu regulacyjnym traci polski podatnik, polskie instytucje i polska gospodarka. Rodzime firmy muszą działać pod ostrzejszymi regulacjami (czyli ponoszą wyższe koszty), przez co przegrywają konkurencję z zagranicznymi podmiotami. Miejsca pracy, zyski i centra decyzyjne tworzone są w takich krajach jak Luksemburg, Irlandia czy Holandia – zamiast w Polsce.

Warto podkreślić, że arbitraż regulacyjny nie dotyczy tylko banków, ale innych podmiotów.

📎 Arbitraż regulacyjny jest często powiązany z tzw. goldplatingiem, czyli nadmiernym wdrażaniem unijnych dyrektyw w sposób bardziej restrykcyjny niż wymagany – co występuje powszechnie w Polsce i dodatkowo pogarsza warunki działania krajowych instytucji.

- Czyli dlaczego krowa🐄, obligacja📜 i bitcoin ₿ nie są pieniedzmi?

Zacznijmy więc tego co to pieniądz? Pieniądz to powszechnie akceptowany środek płatniczy. Aby stać się tym środkiem musi spełnić kryeria:

🔵Podzielność

🟢Łatwa standaryzacja 

🟡Powszechna akceptowalność 

🟠Poręczność – łatwe przenoszenie 

🔴Trwałość

🐄 Krowa - trudno podzielić, brak standaryzacji, nie wszędzie ją przyjmą, ciężka w transporcie, a do tego żywa i nietrwała

₿ Bitcoin - łatwo dzielić, przenosić i jest cyfrowo jednorodny, lecz wciąż nie ma powszechnej akceptowalności

📜 Obligacja - mało podzielna, nie zapłacisz nią w sklepie, a handel papierem sprawia, że jest nieporęczna

Agregat pieniężny to statystyczny koszyk różnych aktywów finansowych uporządkowanych według łatwości, z jaką można je zamienić na pieniądz:

Ⓜ️0️⃣= Gotówka w obiegu poza kasami banków (banknoty + monety)

Ⓜ️1️⃣= M0 + depozyty bieżące (ROR, konta oszczędnościowo-rozliczeniowe, karty płatnicze)

Ⓜ️2️⃣ = M1 + depozyty terminowe do 2 lat + depozyty z terminem wypowiedzenia ≤ 3 mies.

Ⓜ️3️⃣ = M2 + dłużne papiery wartościowe ≤ 2 lat + udziały/udziały w funduszach rynku pieniężnego (w definicji EBC)

- Czyli dlaczego krowa🐄, obligacja📜 i bitcoin ₿ nie są pieniedzmi?

Zacznijmy więc tego co to pieniądz? Pieniądz to powszechnie akceptowany środek płatniczy. Aby stać się tym środkiem musi spełnić kryeria:

🔵Podzielność

🟢Łatwa standaryzacja 

🟡Powszechna akceptowalność 

🟠Poręczność – łatwe przenoszenie 

🔴Trwałość

🐄 Krowa - trudno podzielić, brak standaryzacji, nie wszędzie ją przyjmą, ciężka w transporcie, a do tego żywa i nietrwała

₿ Bitcoin - łatwo dzielić, przenosić i jest cyfrowo jednorodny, lecz wciąż nie ma powszechnej akceptowalności

📜 Obligacja - mało podzielna, nie zapłacisz nią w sklepie, a handel papierem sprawia, że jest nieporęczna

Agregat pieniężny to statystyczny koszyk różnych aktywów finansowych uporządkowanych według łatwości, z jaką można je zamienić na pieniądz:

Ⓜ️0️⃣= Gotówka w obiegu poza kasami banków (banknoty + monety)

Ⓜ️1️⃣= M0 + depozyty bieżące (ROR, konta oszczędnościowo-rozliczeniowe, karty płatnicze)

Ⓜ️2️⃣ = M1 + depozyty terminowe do 2 lat + depozyty z terminem wypowiedzenia ≤ 3 mies.

Ⓜ️3️⃣ = M2 + dłużne papiery wartościowe ≤ 2 lat + udziały/udziały w funduszach rynku pieniężnego (w definicji EBC)

Reguła Taylora to formuła ekonomiczna, która wskazuje, jakie powinny być nominalne stopy procentowe ustalane przez bank centralny, biorąc pod uwagę takie zmienne jak poziom inflacji, odchylenie inflacji od celu, oraz odchylenie produkcji od poziomu potencjalnego PKB (uka.

Regułę zaproponował w John B. Taylor, profesor Uniwersytetu Stanforda w 1993 - chciał pokazać, jak polityka monetarna może być prowadzona w sposób przewidywalny i stabilny, zamiast opierać się wyłącznie na uznaniowych decyzjach bankierów centralnych.

---

🔢 Wzór reguły Taylora:

i = r + pi + 0,5*(pi - pc) + 0,5*(y - yp)

Gdzie:

i – nominalna stopa procentowa (np. stopa referencyjna NBP),

 r– neutralna realna stopa procentowa (zwykle ok. 1–2%),

pi– bieżąca inflacja,

pc– cel inflacyjny banku centralnego (np. 2,5% w Polsce),

y – rzeczywisty wzrost PKB,

yp– potencjalny PKB (czyli PKB przy pełnym zatrudnieniu),

W równaniu za współczynniki alfa i beta przyjeto 0.5.

---

🧾 Co mówi reguła Taylora?

Bank centralny powinien:

- podnosić stopy procentowe, gdy inflacja przekracza cel lub gospodarka działa powyżej swojego potencjału (np. w czasie boomu),

- obniżać stopy, gdy inflacja jest zbyt niska lub PKB poniżej potencjalnego (np. w czasie recesji).

To punkt krytyczny w którym rozpoczyna się kryzys finansowy u podstawy którego jest zbyt wysokie zadłużenie.

Gdy na rynkach panuje euforia, inwestorzy zwiększają zadłużenie, aby więcej zarobić, a dźwignia finansowa rośnie. Inwestorzy kupują aktywa na kredyt, przedsiębiorstwa finansują inwestycje długiem, a gospodarstwa domowe zadłużają się na nieruchomości, samochody i konsumpcję. Popyt napędzany tanim kredytem winduje ceny ponad poziomy uzasadnione fundamentami i utrzymuje je głównie dzięki dalszemu napływowi finansowania. Wystarczy niewielki wstrząs gospodarczy lub zmiana nastrojów, by nastąpiło tąpnięcie.

🥶to jest właśnie Moment Minsky’ego🥶

Rusza delewarowanie. Spadek cen aktywów powoduje, że spada wartość zabezpieczenia kredytu. Bank wzywa do uzupełnienia zabezpieczenia. Inwestorzy sprzedają część aktywów. To powoduje większa podaż i... spadek cen aktywów. Spadek cen aktywów powoduje, że spada wartość zabezpieczeń. Co wymusza dalszą sprzedaż aktywów. Sprzedaż aktywów powoduje spadek ich cen. Spadek cen aktywów... itd. Powstaje spirala wymuszonych wyprzedaży i spadków cen.

i podejścia do niej 4 szkół ekonomii 🟨🟩🟦🟥

➡️Oznacza zjawisko, w którym po kryzysie gospodarka się nie odbija i tkwi w stagnacji. Innymi słowy, po załamaniu gospodarka nie wraca do swojego dawnego stanu, ale stabilizuje się na nowym, niższym poziomie równowagi.

PRZYKŁAD

W gospodarce następuje kryzys wywołany szokiem. Najczęściej chwilowe szoki nie powodują trwałych skutków, a czasem wręcz zostają dzięki nim usunięte nieefektywności, co poprawia stan gospodarki po kryzysie (np. przedsiębiorstwa stają się bardziej efektywne, mocniej walczą o klienta). Jednak od czasu do czasu może nadejść potężniejszy szok, który powoduje, że punkt równowagi rynkowej (popytu i podaży) utrzymuje się na niższym poziomie.

HISTORIA

Krach na giełdzie w 1929 roku i późniejsza seria bankructw banków były potężnym, negatywnym wstrząsem dla amerykańskiej i światowej gospodarki. Skutkowało to masowym bezrobociem (sięgającym 25% w USA), gwałtownym spadkiem produkcji przemysłowej i załamaniem handlu. Ludzie i przedsiębiorstwa tak bardzo się bali, że nie wydawali pieniędzy jak przed kryzysem (ani na inwestycje, ani na konsumpcję). Na inwestycje nie wydawano, bo widziano, jak krach zniszczył wiele przedsiębiorstw. Na konsumpcję nie wydawano, bo nie wiadomo było, czy pieniądze nie będą potrzebne w przyszłości przy tak wysokim bezrobociu. W efekcie stagnacja trwała.

➡️Jakie były przyczyny histerezy i jak jej zapobiegać?

Cztery szkoły ekonomii mają różne podejścia do tego zagadnienia.

Dwie szkoły głównego nurtu (mainstreamowe):

🟨Monetaryzm – winą jest błędna polityka banków centralnych. Gdy jest kryzys rośnie ryzyko deflacji i spada dostęp do pieniądza. Należy zwiększyć podaż pieniądza (obniżając stopy procentowe i prowadząc QE), dzięki czemu zapewnia się płynność na rynku (podejście to zastosowano w latach 2008/2009, dzięki czemu uniknięto histerezy).

🟩Keynesizm – proponuje zaciągnięcie długu i dokonanie inwestycji przez rząd. Gdy gospodarka odbije, należy spłacić zadłużenie (o czym wielu zapomina ;-)). W ten sposób rząd pełni funkcję stabilizującą - podejście to zastosowano w latach 30., długa stymulacja doprowadziła do stagflacji ).

Dwie szkoły heterodoksyjne:

🟦Austriacka Szkoła Ekonomii –  wini banki centralne, które utrzymują stopy proc. na zbyt niskim poziomie. Gdy cena pieniądza jest poniżej rynkowego poziomu, przedsiębiorcy i konsumenci podejmują błędne decyzje (nieracjonalne, nieefektywne). Nawarstwiające się błędne decyzje powodują stagnację w gospodarce. Wniosek - utrzymywać rynkowy poziom stóp procentowych.

🟥Marksizm – uważa, że histereza jest naturalnym zjawiskiem w gospodarce wolnorynkowej, które doprowadzi do upadku kapitalizmu. Z tego powodu zamiast rynku potrzebny jest urzędnik i centralny planista, który będzie mówił, co i ile produkować. Aby więc zapobiegać temu należy zastąpić wolny rynek gospodarką centralnie planowaną.

Jest to zjawisko, w którym duża liczba klientów banku, w obawie o jego stabilność finansową, masowo i w krótkim czasie próbuje wypłacić swoje depozyty.

Zjawisko "runu na bank" było historycznie nierozerwalnie związane z systemem waluty złotej. W tamtym systemie bank centralny nie mógł łatwo wspomóc płynności banków komercyjnych poprzez "dodrukowanie" rezerw. Kiedy złoto w skarbcu się kończyło, bo klienci masowo żądali wymiany banknotów (wymienialnych na złoto - patrz obrazek), bank stawał się niewypłacalny. Nakręcało to spiralę paniki, która mogła błyskawicznie przenieść się na inne instytucje. To właśnie ta sztywna, fizycznie ograniczona ilość rezerw (złota) sprawiała, że "run na bank" był częstym i gwałtownym zjawiskiem.

Obecnie "run na bank" jest wywoływany głównie obawami o wypłacalność banku a nie jego płynność. Innymi słowy, klienci obawiają się, że w przypadku upadku banku, ich środki powyżej gwarantowanej kwoty np. 100 tys. euro nie zostaną odzyskane. Z tego powodu wypłacają pieniądze i pogarszają i tak złą sytuację banku. Taki mechanizm zadziałał w przypadku Silicon Valley Bank, gdzie swoje środki lokowali zamożni klienci i firmy. Gdy pojawiły się wątpliwości co do kondycji finansowej banku, masowo wycofali oni swoje niegwarantowane depozyty, obawiając się jego upadku.

Polega na tym, że ludzie mają tendencję do dokonywania analiz w wartościach nominalnych a nie realnych (po uwzględnieniu inflacji). Innymi słowy, ludzie patrzą na ceny (zarówno konsumpcyjnych dób jak i inwestycji) nie pamiętając o inflacji. Na przykład: ludzie cieszą się, że dostają podwyżkę po kilku latach o 30% zapominając, że to tylko wyrównanie siły nabywczej. 

Subiektywnie: wydaje mi się, że podczas ostatniej fali inflacji pracownicy jednak bardziej zdawali sobie sprawę, że wzrost wynagrodzeń to tylko wyrównanie inflacyjne. Natomiast (co ciekawe) inwestorzy giełdowi, którzy zazwyczaj bardziej są świadomi zjawisk gospodarczych, bardziej ulegli efektowi iluzji pieniądza (patrz wzrost wartości indeksów w Polsce).

100-bagger to spółka, która dała zarobić 100-krotność zainwestowanej kwoty w dość krótkim czasie (max kilka lat). Zazwyczaj są to spółki z obszaru wysokich technologii lub wręcz przeciwnie - spółki upadające (blisko bankructwa), których sytuacja się znacznie poprawiła. Oczywiście bardzo trudno znaleźć spółkę, która da zarobić 10 000% a strategia szukania tych spółek jest bardzo ryzykowna, jednak jako element dywersyfikacji (mała część portfela) może być korzystna z punktu widzenia portfela efektywnego Markowitza.

Przykłady:

Nvidia- Zwrot w 10 lat: ok. +24 700%

​Transformacja z firmy produkującej karty graficzne dla graczy w absolutnego lidera i głównego dostawcę chipów dla rewolucji AI.

​AMD - Zwrot w 10 lat: ok. +12 500%

​spektakularna restrukturyzacja, spółka z pozycji bliskiej bankructwa stała się głównym konkurentem Intela i Nvidii.

Ekonomia behawioralna to interdyscyplinarna dziedzina nauki, która łączy tradycyjną ekonomię z psychologią. W przeciwieństwie do klasycznej ekonomii, która zakłada, że ludzie są racjonalni i podejmują efektywne decyzje behawioralna uwzględnia, że ludzkie działania często są irracjonalne.

Przykładowe źródła nieracjonalności:

➡️Brak pełnej wiedzy: - ludzie nie mają pełnej wiedzy ani nie analizują każdej decyzji w sposób optymalny, co prowadzi do podejmowania uproszczonych decyzji.

➡️Heurystyki - Ludzie często używają uproszczonych zasad myślenia (heurystyk), które przyśpieszają podnajmowanie decyzji, ale czasem prowadzą do błędów.

➡️Emocje - Decyzje finansowe są często zdominowane przez emocje, takie jak strach czy euforia, co może prowadzić do nieracjonalnych zachowań nawet jeżeli wiemy, że są nieracjonalne.

➡️Normy społeczne - wpływ grupy i presja otoczenia mogą silnie oddziaływać na wybory ekonomiczne.

Mówimy o przynajmniej 5 rodzajach "wartości".

📌 Wartość rynkowa – to cena, po której akcja jest aktualnie notowana na giełdzie, kształtowana przez podaż i popyt. Może dynamicznie się zmieniać w zależności od wyników finansowych spółki, sentymentu rynkowego i czynników makroekonomicznych.

📌 Wartość nominalna – to stała wartość przypisana akcji w statucie spółki, wynikająca z podziału kapitału zakładowego na liczbę akcji. Nie odzwierciedla rzeczywistej wartości rynkowej. Ma znaczenie głównie formalne nie da się go odnieść bezpośrednio do ceny na giełdzie czy też ceny sprzedaży/kupna na IPO.

📌 Wartość bilansowa – oznacza wartość księgową aktywów netto przypadającą na jedną akcję, czyli różnicę między aktywami a zobowiązaniami spółki podzieloną przez liczbę akcji. Czesto porównuje się wartość księgową do rynkowej - wskaźnik C/WK.

📌 Wartość emisyjna – to cena, po której spółka emituje nowe akcje na rynku pierwotnym, zwykle ustalana w okolicach wartości godziwej (czasem z dyskontem).

📌 Wartość godziwa – określa szacunkową wartość akcji na podstawie analizy fundamentalnej, uwzględniając przyszłe przepływy pieniężne, poziom ryzyka oraz warunki rynkowe. Jest to głównie szacunek a każdy analityk może mieć inny

...czyli dlaczego inwestycja z dźwignią finansową przy bardzo zmiennych rynkach i częstym tradowaniem jest F-A-T-A-L-N-Y-M pomysłem w długim terminie.

⚠️Volatility drag to efekt, w którym duża zmienność cen aktywa powoduje, że średni zwrot portfela jest niższy niż sugerowałaby jego nominalna stopa zwrotu. Efekt ten jest szczególnie istotny w przypadku ETF-ów lewarowanych, które są codziennie rebalansowane. Zrozumienie jak działa najlepiej wyjaśnić na przykładzie. Indeks w kolejnych dniach miał zwroty: -10%, +10%, -10%, +15%. Jaki wynik osiągnięto?

📌 ETF bez dźwigni:

Dzień 1: 100 → 90 (-10%)

Dzień 2: 90 → 99 (+10%)

Dzień 3: 99 → 89.10 (-10%)

Dzień 4: 89.10 → 102.46 (+15%)

📉 Łączny wynik: +2.46%

📌 ETF x3:

Dzień 1: 100 → 70 (-30%)

Dzień 2: 70 → 91 (+30%)

Dzień 3: 91 → 63.70 (-30%)

Dzień 4: 63.70 → 92.36 (+45%)

📉 Łączny wynik: -7.64%

📌Volatility drag to ukryty koszt zmienności, który sprawia, że inwestycje z użyciem dźwigni finansowej (lewara) tracą na wartości w długim terminie, gdy dokonujemy częstych transakcji (rebarancingu).

📌To nie jest tylko teoretyczny przypadek, który sprawdza się w symulacjach np. MonteCarlo ale jak widać na załączonych obrazkach w praktyce.

WNIOSKI:

✅ Wyższa zmienność → większa erozja wartości ETF-ów lewarowanych.

✅ Nie nadają się do długoterminowego trzymania – służą głównie do krótkoterminowej spekulacji.

✅Efekt Volatility Drag - jest szczególnie widoczny przy dużej zmienności cen, aktywa doświadczają serii wzrostów i spadków, które skutkują niższą stopą zwrotu w długim terminie. 

✅Efekt ten jest wzmacniany, gdy mamy rebalancing, tak jak w większości lewarowanych ETF.

✅Warto pamiętać, że przy tego typu inwestycjach dochodzą też inne problemy np. znacznie większe koszty tradingu (prowizji maklerskich) a także dodatkowe koszty związane z finansowaniem (kredytem na dźwignię).

Czyli dlaczego handel międzynarodowy się opłaca? 🍎🍌

Teoria kosztów komparatywnych (często nazywana też teorią przewagi komparatywnej) sformułowana przez Davida Ricardo na początku XIX wieku jest jedną z fundamentalnych koncepcji ekonomii międzynarodowej. Wyjaśnia, dlaczego nawet kraj, który produkuje wszystko mniej wydajnie niż inny, może skorzystać z handlu zagranicznego, specjalizując się w wytwarzaniu tych dóbr, w których ma względnie (a nie bezwzględnie) mniejszy koszt wytworzenia. 

⚠️1. Można to wytłumaczyć na przykładzie Ekwadoru i Polski. Polska 🇵🇱 i Ekwador 🇪🇨 mogą produkować jabłka (🍎) lub banany (🍌). Polska ma lepsze warunki do 🍎, a Ekwador do 🍌.

Załóżmy:

👉 Polska z 1 ha wyprodukuje:🍎 10 ton lub 🍌 2 tony.

👉 Ekwador z 1 ha wyprodukuje: 🍎 1 tonę lub 🍌 10 ton.

Gdy oba kraje produkują oba towary samodzielnie:

👉 Polska dzieli 1 ha: 🍎 5 t + 🍌 1 t.

👉 Ekwador dzieli 1 ha: 🍎 0,5 t + 🍌 5 t.

Razem PKB: 🍎 5,5 t + 🍌 6 t.

Gdy kraje się specjalizują i handlują:

👉 Polska: 1 ha = 🍎 10 t, 🍌 0.

👉 Ekwador: 1 ha = 🍎 0, 🍌 10 t.

Po wymianie (np. 5 t 🍎 za 5 t 🍌):

Polska: 🍎 5 t + 🍌 5 t.

Ekwador: 🍎 5 t + 🍌 5 t.

Podsumowując PKB przed wymiana handlową:

👉Polska: 🍎 5 t, 🍌 1 t.

👉Ekwador: 🍎 0,5 t, 🍌 5 t.

PKB po wymianie:

👉Polska: 🍎 5 t, 🍌 5 t (4 t więcej 🍌!).

👉Ekwador: 🍎 5 t, 🍌 5 t (4,5 t więcej 🍎!).

⚠️2. CO SIĘ STANIE JEDNAK GDY EKWADOR JEST LEPSZY WE WSZYSTKIM? CZY ZALEJE NASZ KRAJ PRODUKCJĄ I CZEKA NAS BIEDA?

👉Ekwador (1 ha):🍎 6 t lub🍌 10 t

👉Polska (1 ha):🍎 5 t lub🍌 1 t.

PKB bez wymiany:

👉Ekwador (1 ha):🍎 2,5 t i🍌 5 t

👉Polska (1 ha):🍎 2,5 t i🍌 0,5 t.

Gdy Polska specjalizuje się w jabłkach a Ekwador bananach i wymieniają się:

👉Ekwador  (1 ha): 🍎 0, 🍌 10 t

👉Polska  (1 ha): 🍎 5 t, 🍌 0

Po wymianie:

👉Ekwador  (1 ha): 🍎 2,5, 🍌 7 t

👉Polska  (1 ha): 🍎 2,5 t, 🍌 3 t

Dzięki specjalizacji nawet gdy Polska nie ma przewag nad Ekwadorem oba kraje zyskały. Polskie PKB wzrosło o 2,5 tony bananów a Ekwadoru o 2 tony.

Fundusz endowment to kapitał przekazany instytucji (najczęściej uniwersytetowi), który jest inwestowany w sposób długoterminowy, a tylko część zysków (np. 4–5% rocznie) jest przeznaczana na bieżące potrzeby – tak, by kapitał pozostał nienaruszony i generował dochód również w przyszłości. Fundusze te pozyskują majątek dzięki prywatnym darowiznom oraz pomnażają inwestując w długoterminowe instrumenty.

Uniwersytet Harvarda ma największy fundusz endowment na świecie ma ponad 50 miliardów dolarów. Poniżej największe fundusze podzielone przez liczbę studentów danej uczelni. Kwoty w milionach dolarów na studenta.

🐈 Odbicie zdechłego kota to termin ekonomiczny używany do opisania krótkotrwałego wzrostu cen akcji po znacznym spadku w dniu poprzednim. Nazwa tego zjawiska pochodzi od idei, że nawet martwy kot odbije się nieco, jeśli spadnie z wystarczająco dużej wysokości. 

Odbicie zdechłego kota można zaklasyfikować jako anomalię kontrariańską związaną z krótkoterminową reakcją mean-reverting na nadmierną wyprzedaż aktywów. W literaturze finansowej to zjawisko można powiązać z hipotezą krótkoterminowego odwrócenia trendu oraz koncepcją nadreakcji rynkowej.

Zjawisko to wynika z irracjonalnych zachowań inwestorów, takich jak heurystyka dostępności i efekt stadny, które prowadzą do gwałtownego spadku cen w wyniku paniki. Z czasem krótkoterminowe emocje ustępują i inwestorzy racjonalniej podchodzą do inwestowania. 🐱

Spin-off akcji to proces, w którym dana spółka wydziela część swojego biznesu i tworzy z niej nową, niezależną spółkę. Akcjonariusze danej spółki otrzymują akcje nowej spółki proporcjonalnie do swojego udziału. Innymi słowy, spółka dzieli się na dwa odrębne podmioty, a akcjonariusze po podziale będą mieli akcje dwóch spółek.

WBD chce się podzielić na dwa podmioty. Jeden zajmujący się produkcją filmów i streamingiem – wchodząc w nowe media. Druga spółka ma skoncentrować się na utrzymaniu marżowości głównego biznesu – sieci telewizyjnych, których przychody szybko spadają. Pytanie, co z gigantycznym długiem WBD po podziale? Plany są takie, aby zadłużenie wziął ten mniej perspektywiczny segment – czyli stacje telewizyjne... zobaczymy, co na to powiedzą ci, co pożyczyli pieniądze spółce. Na razie wygląda to tak, że w jednej spółce znajdą się perspektywiczne biznesy, a druga nie dość, że będzie miała zwijający się biznes, to i odziedziczy gigantyczny dług.

to narzędzia banku centralnego i klasyczne przykłady transakcji otwartego rynku. Stosuje się je na przykład do sterowania poziomem płynności w sektorze bankowym gdy wystąpi kryzys i potrzebna jest krótkoterminowa płynność w baku.

REPO to transakcja sprzedaży papieru wartościowego z zobowiązaniem do odkupu tego papieru w przyszłości po określonej cenie. np. bank X sprzedaje obligacje bankowi centralnemu za 1 mld zł, i zobowiązuje się odkupić je za 1,01 mld zł za 14 dni. Różnica (0,01 mld zł) to koszt finansowania, czyli oprocentowanie repo.

REVERSE REPO to transakcja polegająca na kupuje papiery wartościowe z obietnicą ich odsprzedaży w przyszłości po określonej cenie. Na przykład: Bank centralny kupuje obligacje od banku X za 1 mld zł, i umawia się na ich sprzedaż z powrotem za 1,01 mld zł za 14 dni.

CBDC (Central Bank Digital Currency) to cyfrowa waluta emitowana bezpośrednio przez bank centralny, będąca państwowym odpowiednikiem gotówki, ale w wersji cyfrowej. CBDC funkcjonuje na bazie technologii cyfrowych np. blockchain, przy czym waluta nie jest niezależna ale podlega ścisłej kontroli państwa: może zwiększyć ilość, sprawdzić kto posiada, jakie były przepływy a nawet ustalić jej termin wazności czy teoretycznie nawet anulować środki posiadacza.

Zalety i Wady CBDC. Tutaj połączę w jedno, bo wielu uważa, że jednych zaleta może być wadą np. limit kupowania alkoholu jedni mogą postrzegać za wadę inni za zaletę [taki mamy klimat].

👉Wydawaj tylko na to, co chcą politycy – CBDC mogą mieć warunkowe użycie, np zakazanie używania danego CBDC z danego konta na dane środki np. alkohol.

👉Utrata prywatności - każda transakcja może być monitorowana przez rząd.

👉 Szybkość transakcji – brak pośredników, przelewy natychmiastowe. 

👉Niższe koszty – brak kosztów emisji (wydruku banknotów) i niższe koszty księgowe (eliminacja dużej części back office w banku), teoretycznie możliwe jest nawet wyeliminowanie banków komercyjnych.

👉Ryzyko dla demokracji - emitent np. Europejski Bank Centralny będzie mógł wywierać presję na obywateli. Obecnie można wesprzeć jakieś organizacje NGO i rząd o tym może nie wiedzieć. Zaznaczyć trzeba, że ECB nie ma jednak takich planów.

👉Łatwiejsze wprowadzenie systemu punktowego, którego ludzie się obawiają. Można będzie łatwiej automatycznie karać i nagradzać ludzi. Anulować posiadane środki  (jeżeli zapewni się takie funkcje techniczne) czy też dodać punkty za pozytywną rolę w społeczeństwie. Wymagało by to zmian prawnych np. nie sądy by karały tylko automatycznie system.

👉Walka z szarą strefą – większa transparentność transakcji, zdecydowanie trudniej (o ile nie niemożliwe) będzie ukrycie transakcji. Można będzie łatwiej karać ludzi np. za przekroczenie prędkości automatycznie zabranie twoich CBDC.

👉 Ściślejsza kontrola polityki monetarnej -możliwość dynamicznego sterowania stopą procentową, jedni obywatele mogą dostać inną stopę niż inni, pieniądze mogą wygasać i trzeba je wydać w czasie.

⛔️Zaznaczam, ze wady i zalety są teoretyczne bo nie ma dowodów, że CBDC może być wykorzystane do anulowania komuś środków czy jako narzędzie polityczne czy do kontroli obywateli czy wspierania określonych idei i parti politycznych.

są to fundusze, które zarządzają nadwyżkami finansowymi danego kraju, najczęściej pochodzącymi z eksportu surowców (np. ropy). Ich celem jest pomnażanie majątku narodowego, stabilizowanie gospodarki oraz zabezpieczanie przyszłych pokoleń po wyczerpaniu się zasobów. Lokują środki w różne aktywa (głównie w innych krajach) – od obligacji i akcji po nieruchomości i inwestycje strategiczne na całym świecie. Największy Państwowy Fundusz majatkowy ma Norwegia, natomiast największy na obywatela ma Katar.

1. Norwegia - GPFG: 1 738,8 mld $

2. Zjednoczone Emiraty Arabskie - Abu Dhabi Investment Authority: 1 057,5 mld $

3. Kuweit - Kuwait Investment Authority: 1 029,0 mld $

4. Arabia Saudyjska - Public Investment Fund: 941,0 mld $

5. Katar - Qatar Investment Authority: 526,1 mld $

Bail out (po polsku „ratowanie”) to sytuacja, w której rząd lub inna instytucja pomaga finansowo podmiotowi (czesto z sektora finansowego), który bez tej pomocy by zbankrutował.

Przykład: Podczas kryzysu finansowego 2008 roku wiele banków i iinych podmiotów (np. Ubezpieczyciel - AIG) otrzymało bailout od rządu USA, żeby nie upadły i nie pociągnęły za sobą całej gospodarki.

Czy doplaty do ZUS to bail out? 

Skrajne opinie: socjalisci powiedza nie - narchokapitalisci tak. A jaka jest prawda?

👉W 2022 roku dotacja z budżetu państwa do FUS wyniosła około 44,7 mld zł, choć ZUS zrezygnował z części zaplanowanej kwoty (4 mld zł) dzięki lepszym wpływom ze składek. W 2023 roku szacunkowa dotacja mogła oscylować w granicach 50-60 mld zł.

Merkantyliści (szkoła ekonomii z XVI-XVII wieku) upatrywali bogactwo narodów w ilości złota jakie kraj posiada. W tym celu najlepiej nie wydawać za granicą i kupować tylko u siebie. Teorię tą obalił Adam Smith (a zapewne ekonomiści przed nim), który napisał "Wymiana jest dobra dla obu stron, jeżeli nie byłaby korzystna dla obu stron to nie dosżło by do wymiany."

Ekonomia zajmuje się efektywnym wykorzystaniem zasobów w celu zaspokajania potrzeb. Efektywnym znaczy wyprodukować taką samą ilość mniejszym kosztem albo wyprodukować większą ilość takim samym kosztem, lub też lepszej jakości produkty. Nie chodzi o trzymanie złota. Aby więc rosło PKB na mieszkańca potrzebne jest zwiększenie efektywności (długoterminowo). 

Podsumowując - Zupełnie się nie zgadzam. Co udowodnił już Riccardo. Jeżeli Polak chce kupić benzynę to wymieni złotego na dolara. Dolar się umocni złoty osłabnie. W zwiazku z tym tańszy stanie się eksport a droższy import. Przecież ktoś kto kupuje te złotego i sprzedaje dolary musi też z nimi coś zrobić. Może oczywiście kisić złotego (idealna sytuacja dla nas) ale najpewniej wyda na inwestycje w Polsce lub dobra i usługi w Polsce, czym napędzi naszą gospodarkę. 

Zamieszczam argumenty Krakowskiej Szkołu Ekonomicznej (Heydel - poniżej) oraz teorię Riccardo (powyżej w terminach ekonomicznych).

Yield Curve Control (YCC) 📉📊 to strategia banku centralnego 🏦, która utrzymuje oprocentowanie obligacji na ustalonym poziomie poprzez kupowanie i sprzedawanie obligacji (głownie kupowanie) 🎯. Skup zadłużenia odbywa się za nowowykreowne pieniądze co może doprowadzić do inflacji i osłabienia się krajowej waluty. 

YCC jest obecnie stosowany w Japonii, gdzie rentowności obligacji wzrosły - co powoduje znaczny wzrost kosztów zadłużania się. Istnieje więc ryzyko osłabienia się Jena japońskiego w 2022 i kolejnych latach względem dolara amerykańskiego oraz wzrost inflacji w Kraju Kwitnącej Wiśni.

• czyli jak Polska kasuje Niemca na podatkach.

Turystyka podatkowa to zjawisko, w którym konsumenci celowo dokonują zakupów w innym kraju lub regionie, gdzie obowiązują niższe podatki, aby zaoszczędzić pieniądze. Dotyczy to głównie produktów, które podlegają wysokim stawkom podatkowym, takich jak alkohol, papierosy, paliwo, czy elektronika. Zjawisko to działa na zasadzie różnic w systemach podatkowych między krajami lub regionami. W jednym miejscu dany produkt może być obciążony wyższym podatkiem (np. VAT lub akcyzą), a w innym – niższym, co powoduje różnicę w cenie. Konsumenci, chcąc skorzystać z niższych cen, decydują się na podróż, często do sąsiednich krajów lub regionów, aby zakupić te same produkty taniej.

Przykład:

Jeśli w jednym kraju cena papierosów jest znacznie wyższa z powodu wysokiej akcyzy, ludzie z tego kraju mogą zdecydować się na wyjazd do sąsiedniego kraju, gdzie akcyza jest niższa, by kupić papierosy po niższej cenie. W ten sposób oszczędzają pieniądze, a kraj, do którego przyjeżdżają, zyskuje na zwiększonych zakupach, co przynosi dochód z podatków.

Kluczowe efekty:

• Oszczędności konsumentów – konsumenci mogą kupić taniej te same produkty.

• Zysk dla kraju lub regionu z niższymi podatkami – przyciągają oni więcej klientów, co przekłada się na wyższe wpływy z podatków, mimo niższych stawek.

• Utrata dochodów przez kraj z wyższymi podatkami – zmniejsza się popyt na towary w miejscach o wyższych podatkach, co może prowadzić do spadku dochodów z podatków.

Przykłady:

Mieszkańcy Niemiec kupujący tańsze paliwo lub alkohol w Polsce, gdzie podatki są niższe.

Ludzie z Francji jeżdżący do Luksemburga na zakupy, ponieważ tam VAT na niektóre towary jest niższy.

---

Cena paczki 20 papierosów w krajach UE.

🇦🇹 Austria – 6,24 USD

🇧🇪 Belgia – 8,45 USD

🇧🇬 Bułgaria – 3,12 USD

🇭🇷 Chorwacja – 4,63 USD

🇨🇾 Cypr – 4,79 USD

🇨🇿 Czechy – 5,97 USD

🇩🇰 Dania – 8,72 USD

🇪🇪 Estonia – 5,35 USD

🇫🇮 Finlandia – 10,78 USD

🇫🇷 Francja – 11,84 USD

🇩🇪 Niemcy – 7,61 USD

🇬🇷 Grecja – 4,51 USD

🇭🇺 Węgry – 5,57 USD

🇮🇪 Irlandia – 16,49 USD

🇮🇹 Włochy – 5,69 USD

🇱🇻 Łotwa – 4,30 USD

🇱🇹 Litwa – 4,82 USD

🇱🇺 Luksemburg – 5,50 USD

🇲🇹 Malta – 5,88 USD

🇳🇱 Holandia – 8,94 USD

🇵🇱 Polska – 3,84 USD

🇵🇹 Portugalia – 5,33 USD

🇷🇴 Rumunia – 5,10 USD

🇸🇰 Słowacja – 4,98 USD

🇸🇮 Słowenia – 4,97 USD

🇪🇸 Hiszpania – 5,28 USD

🇸🇪 Szwecja – 5,97 USD

Źródło: taxfoundation

CoCo Bonds (obligacje zamienne na akcje pod pewnymi warunkami) to specjalny rodzaj instrumentów finansowych posiadający cechy obligacji i akcji. Są one emitowane głównie przez banki i instytucje finansowe jako środek zwiększenia kapitału. W normalnych warunkach CoCo bonds zachowują się jak obligacje - wypłają kupony i oczekuje się od nich spłaty nominału. Jednak w sytuacji pogorszenia sytuacji finansowej dane instytucji, instytucja ma prawo zamienić te obligacje na akcje po ustalonej cenie. Innymi słowy inwestor w wyniku decyzji emitenta może stracić obligacje a zyskać akcje emitenta. Czasem ten mechanizm jest automatyczny w związku z obniżeniem wskaźników kapitałowych emitenta.

Z historii:

W 2014 Deutsche Bank wyemitował CoCo Bonds, aby spełnić wymogi regulacyjne Bazylei III (wzmocnić swój kapitał własny). Obligacje te miały być zamieniane na akcje w razie spadku wskaźników kapitałowych poniżej określonego poziomu. W 2016 r., bank zbliżył się do tych progów, co wzbudziło panikę i masową wyprzedaż obligacji. Bank ogłosił plany wykupu części swoich obligacji, aby pokazać inwestorom, że posiada wystarczające środki finansowe i zachować ich zaufanie. Bank poinformował, że ma wystarczające rezerwy, aby obsłużyć płatności z tytułu CoCo Bonds, co pomogło uspokoić rynki.

Korzyści dla emitenta:

✅Unikanie natychmiastowego rozwodnienia - emitując ten rodzaj instrumentu finansowego, banki mogą uniknąć natychmiastowego rozwodnienia akcji, które mogłoby nastąpić w przypadku emisji zwykłych akcji.

✅Zwiększenie zaufania inwestorów - posiadanie buforu kapitałowego w postaci CoCo Bonds może zwiększyć zaufanie inwestorów i bezpieczeństwo klientów. Zanim nastąpi niewypłacalność instytucji emitencji obligacji mogą skorzystać z prawa wynikajacego z wbudowanej opcji. 

Korzyści dla inwestora:

✅Wyższe odsetki - CoCo Bonds zazwyczaj oferują wyższe odsetki w porównaniu do tradycyjnych obligacji ponieważ związane jest to z większym ryzykiem.

✅Zróżnicowanie portfela - zakup CoCo Bonds pozwala na uzyskanie oryginalnej struktury dochodowej. Może to pomóc w dywersyfikacji portfela inwestycyjnego szczególnie obligacyjnego i akceptującego wyższe ryzyko inwestycyjne.

🔒 Efekt zamka (lock-in effect) to sytuacja, gdzie profesjonaliści w zawodach regulowanych inwestują ogromne środki i czas w zdobycie kwalifikacji. Ta „inwestycja” sprawia, że stają się „zamknięci” w swojej profesji – rezygnacja oznaczałaby straty.

Aby chronić swoją pozycję, wspierają wysokie bariery wejścia, co ogranicza dostęp nowych specjalistów, zmniejszyć koniecznośc doszkalania się aby uniknąć konkurencji i pozwala utrzymać wyższe zarobki. Wynik? Stabilne dochody dla nich, ale wyższe koszty usług dla klientów 🧑‍💼.

Efekt zamka to sposób na utrzymanie elitarności i prestiżu, ale też bariera dla konkurencji i innowacji 

Termin ekonomiczny na dziś... a właściwie kilka w związku z przejęciem. TVN. 

7 STRATEGII OBRONY PRZED WROGIM PRZEJĘCIEM:

• Trująca pigułka (Poison Pill) 

• Biały rycerz (White Knight) 

• Obrona Pac-Mana (Pac-Man Defense) 

• Obrona klejnotu koronnego (Crown Jewel Defense) 

• Złoty spadochron (Golden Parachute) 

• Macaroni Defense

• Działania prawne (Litigations) 

Spółka wprowadza mechanizm pozwalający obecnym akcjonariuszom (z wyjątkiem przejmującego) nabyć nowe akcje z dużym dyskontem, co znacząco rozwadnia udział przejmującego i utrudnia przejęcie tergetowanego podmiotu.

Zarząd poszukuje przyjaznego inwestora, który przejmie spółkę i tym samym obroni ją przed tym mniej chcianym.

(moja ulubiona - najbardziej bezczelna)

Jeżeli ktoś chce nas przejęć i ogłasza wezwanie na nasze akcje to... my robimy to samo i ogłaszamy wezwanie na akcje przejmującego. XD

Sprzedawane są najbardziej wartościowe aktywa, które stanowiły główny cel przejmującego - taka może być niekorzystna dla spółki ale może udać obronić się przed niechcianym nabywcą.

Spółka wprowadza zapisy gwarantujące wysokie odprawy dla zarządu (lub innych pracowników) na wypadek zmiany kontroli nad spółką i zwolnienia. Dzięki temu koszty przejęcia rosną co może zniechęcić nabywcę.

Strategia ta polega na zainteresowaniu nadzorców np. UOKIK lub innych organów aby zablokowały przejecie. Zarząd moze poskarżyć się, że ktoś będzie miał duży udział w rynku i zmniejszy to konkurencję lub też w inny sposób źle to wpłynie na rynek (a nam nie chodzi o własny interes tylko dobro publiczne... wink, wink)

Spółka tworzy nową spółkę, która przejmuje większość działalności, pozostawiając oryginalną spółkę z mniej atrakcyjnymi aktywami.

📉 Formacja wodospadu w analizie technicznej to dynamiczny, szybki spadek ceny aktywa, często w wyniku panicznej wyprzedaży. Charakteryzuje się dużą spadkową świecą (lub serią świec spadkowych). Typowe dla rynku po nagłej informacji, gdy przeważa podaż a nie ma popytu na aktywa. 

🏠💰Podatek katastralny to podatek, który jest naliczany od wartości nieruchomości, czyli domu, mieszkania lub innej posiadłości. Wysokość tego podatku zależy od wartości rynkowej nieruchomości, a nie od jej powierzchni czy innych cech.

Przykład: 📊

Masz mieszkanie, które jest warte 800 000 zł. Jeśli w twoim kraju obowiązuje podatek katastralny, to może on wynosić na przykład 2% wartości nieruchomości rocznie. W takim przypadku musiałbyś zapłacić 16.000 zł rocznie jako podatek od swojego mieszkania.

Jak podatek katastralny wpływa na ceny: 📈💸

- Jak kazdy podatek od dóbr i uslug ma wpływ na wzrost na ceny (zalezy od elastycznosci). Wprowadzenie lub podniesienie podatku katastralnego może prowadzić do wzrostu kosztów posiadania nieruchomości. Właściciele mogą częściowo podnosić ceny sprzedaży, aby zrekompensować te dodatkowe obciążenia.

- Właściciele nieruchomości mogą przerzucać koszty podatku na najemców, podnosząc czynsze. To oznacza, że osoby wynajmujące mieszkania będą musiały płacić wyższe czynsze.

REITs są to spółki, które inwestuja w nieruchomosc i  generują dochody z najmu. REITy pozwalają inwestorom możliwość inwestowania w portfel nieruchomości poprzez zakup udziałów. REITy pozwalają drobnym inwestorom uzyskać ekspozycję na nieruchomości bez konieczności znania się na rynku nieruchomości, tracenia czasu na zarządzanie nimi oraz  posiadania dużych sum pieniedzy jakie mają więksi inwestorzy.

REITy uzyskują kapitał od inwestorów poprzez emisję udziałów. Kapitał jest następnie inwestowany w nieruchomości. Dochody generowane z czynszów, sprzedaży nieruchomości lub spłat kredytów są następnie wypłacane akcjonariuszom w formie dywidend.

Korzyści z RITów - oprócz wysokich stóp zwrotu dla inwestorów czśrto pozwalają na:

✅Brak podwójnego opodatkowania - jedną zalet REITów jest brak podwójnego opodatkowania. W przypadku REITów, pod warunkiem, że co najmniej 90% swoich dochodów przekazują akcjonariuszom w formie dywidend, są one zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych. Dzięki temu dochody te są opodatkowane tylko raz (podobnie jak w przypadku inwestujacych bezpośredni na rynku - kupujących mieszkania).

✅Promowanie budowy nowych mieszkań - dobrze sporzadzona ustawa o reitach może pobudzić budowę nowych mieszkań. Niektóre kraje pozwalają na korzyśpi podatkowe tylko w sytuacji gdy REITy same zbudują nowe nieruchomości a nie inwestują w istniejące na rynku. Wyłączenie z możliwości inwestowania w istniejące mieszkania nie powoduje zwiększonego popytu a więc ceny a jednoczesnie pozwala na stymulowanie budownictwa.

✅Zachęty dla drobnych inwestorów - REITy stanowią atrakcyjną propozycją dla drobnych inwestorów, którzy w przeciwnym razie mogliby nie mieć dostępu do rynku nieruchomości komercyjnych z powodu wysokich barier wejścia kapitałowego. Dzięki REITom, mali inwestorzy ci mogą zarabiać na wynajmie nieruchomości i wzroście ich wartości, bez konieczności posiadania znacznego kapitału.

✅ Zróżnicowanie portfela - REITy umożliwiają inwestorom dywersyfikację portfela inwestycyjnego poprzez ekspozycję na sektor nieruchomości, który często wykazuje inną dynamikę niż tradycyjne akcje czy obligacje. Dzięki temu inwestorzy mogą zmniejszyć ryzyko i poprawić stabilność swoich inwestycji.

✅ Płynność inwestycji - Inwestycje w nieruchomości bezpośrednie mogą być trudne do sprzedania w krótkim czasie, podczas gdy udziały REITów są notowane na giełdach i można je szybko kupować i sprzedawać. REITy zapewniają inwestorom większą płynność finansową.

✅ Regularne wypłaty dywidend - REITy są zobowiązane do wypłacania co najmniej 90% swoich dochodów jako dywidendy. Zapewnia to inwestujacym regularne dochody. Jest to istotne dla tych, którzy szukają stabilnych i przewidywalnych dochodów.

✅ Profesjonalne zarządzanie - REITy zatrudniają  menedżerów, którzy zajmują się zarządzaniem i operacjami w nieruchomosciach. Inwestorzy mogą czerpać korzyści z profesjonalnego zarządzania bez konieczności angażowania się w zarządzanie. Oczywiście to koszuje i jest uzwględnione w opłatach za zarzadzanie co pomniejsza zyski.

to okreslenie ruchów spolecznych, które sprzeciwiają się rozwojowi ludzkosci (a nawet postulują cofniecie w rozwoju cywilizacji) w obawie o przyszłe możliwe negatywne konsekwencje tego rozwoju.

Ideologia neoluddyzmu wywodzi się od luddyzmu - czyli ruchu społecznego z poczatków rewolucji przemyslowej. Luddyści obawiali sie rozwoju technicznego argumentujac to zniewoleniem i bezrobociem. Neoluddyści również dziś wskazują na negatywne skutki rozwoju gospodarczego ludzkości i postulują pośrednio lub bezpośrednio zatrzymanie a nawet cofniecie rozwoju technologicznego.

to termin opisujący międzynarodowe stosunki finansowe, w których kraj lub instytucja mmiędzynarodowa udziela pożyczki krajowi pożyczajacemu w celu zwiększenia dźwigni politycznej pożyczkodawcy.

Kraj wierzyciel udziela kredytu krajowi będącemu dłużnikiem z zamiarem wyciągnięcia ustępstw gospodarczych lub politycznych gdy kraj będący dłużnikiem nie jest w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań. Pożyczka jest często udzielana na zakupienie dóbr i uslug w kraju pożyczkodawcy. Warunki zadłużenia zwykle nie są podawane do wiadomości opinii publicznej.

Pojecie Skandynawski Model Gospodarczy odnosi się do specyficznego systemu gospodarczego, który charakteryzuje kraje skandynawskie, takie jak Szwecja, Norwegia i Dania.

Model ten łączy:

[1] Wysoki poziom opodatkowania,

[2] Wysokie wydatki publiczne,

[3] Zrównoważone finanse (niski deficyt budżetowy i niski poziom zadłużenia publicznego).

Od strony monetarnej cechują sie niezależnością - posiadają własną walutę (choć Dania silnie związana ze strefą euro).

Model gospodarczy grupy tych krajó opiera się na gospodarce rynkowej z dużym udziałem państwa i międzynarodowych przedsiębiorstwach produkujących na eksport. Kraje skandynawskie posiadają wykwalifikowaną i wysokoproduktywną siłę roboczą z niskimi nierównościami dochodowymi między mieszkańcami. Pomimo wysokiego poziomu ochrony socjalnej, rynek pracy w krajach nordyckich jest elastyczny - co ułatwia firmom dostosowywanie się do zmieniających się warunków gospodarczych, a państwu pozostawia rolę pomocy pracownikom w dostosowywaniu się do zmieniającej się sytuacji gospodarczej. 

Dania, Norwegia i Szwecja inwestują znaczące środki w edukację i naukę co sprzyja innowacyjności gospodarki. Kraje nordyckie przykładają też dużą uwagę do ochrony środowiska naturalnego i inwestycji w odnawialne źródła energii.

Efekt zapadkowy (ratchet effect) to mechanizm, w którym procesy lub zmiany są jednostronne i nieodwracalne, co sprawia, że układ nie może wrócić do swojego poprzedniego stanu.

Przykład

Wyobraźmy sobie, że jakiś kraj przechodzi przez poważny kryzys ekonomiczny. W odpowiedzi na kryzys rząd podejmuje szereg tymczasowych działań mających na celu stabilizację gospodarki i wsparcie obywateli, takich jak: zwiększenie wydatków socjalnych. Efekt zapadkowy powoduje jednak, że po kryzysie trudno jest wrócić do poprzedniego stanu i obniżyć wydatki. W konsekwencji może to skutkować  trwałym wzrostem deficytu i zadłużenia publicznego, czego konsekwencjie zobaczy się w długim okresie.

Awersja do strat to zjawisko, w którym ludzie odczuwają większą niechęć do strat niż radość z równoważnych zysków. Oznacza to, że strata pewnej kwoty pieniędzy boli bardziej, niż cieszy zysk tej samej kwoty.

Różnica między awersją do strat a awersją do ryzyka:

👉Awersja do ryzyka, jest koncepcją z tradycyjnych finansów, która opisuje skłonność ludzi do unikania ryzykownych sytuacji. Osoba z awersją do ryzyka woli pewność niż ryzyko, nawet jeśli potencjalne zyski są wysokie.

👉Awersja do strat, z kolei, jest koncepcją z finansów behawioralnych, która skupia się na emocjonalnej reakcji na straty. Ludzie z awersją do strat są skłonni podejmować ryzyko, aby uniknąć straty, nawet jeśli to ryzyko jest nieracjonalne. Innymi słowy, straty emocjonalnie ważą dla nich więcej niż zyski, co prowadzi do zachowań, które mogą wydawać się irracjonalne.

Choroba holenderska to termin ekonomiczny, który odnosi się do negatywnych skutków dla gospodarki kraju, wynikających z odkrycia i eksploatacji bogatych zasobów naturalnych, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny czy minerały. 

👉Jeżeli kraj eksportuje ropę naftową to inne chcąc kupić od niego ten surowiec muszą krajowym przedsiebiorstom za niego zapłącic w walucie danego kraju. 

👉To powoduje, ze wymieniaja swoją walute, na walutę kraju który eksportuje ropę naftową. W ten sposób waluta kraju eksportujacego ropę naftową umacnia się. 

👉To z kolei powoduje, że inne gałęzie gospodarki w kraju staja się mniej konkurencyjne (wzrost wartości waluty powoduje, że krajowe produkty sa mniej konkurencyjne względem zagranicznych).

ROZWIĄZANIE:

Jednym ze sposobów na radzenie sobie z chorobą holenderską jest stworzenie sovereign wealth fund, który inwestuje część dochodów z zasobów naturalnych w różnorodne aktywa na całym świecie. Przykładem takiego rozwiązania jest Norweski Fundusz Rządowy (Norwegian Government Pension Fund), który jest finansowany z dochodów Norwegii z ropy naftowej. Fundusz ten inwestuje w międzynarodowe akcje, obligacje i nieruchomości, pomagając w dywersyfikacji gospodarki i ochronie jej przed negatywnymi skutkami spadków cen surowców na rynkach światowych. Dzięki temu Norwegia nie tylko uniknęła choroby holenderskiej, ale również zbudowała znaczne oszczędności na przyszłość.

- opisuje naszą skłonność do zauważania, skupiania się na i nadawania większego znaczenia dowodom, które pasują do naszych istniejących przekonań. Jest to skrót poznawczy, który ułatwia nam przetwarzanie informacji poprzez koncentrację na szczegółach potwierdzających to, co już myślimy lub wierzymy, jednocześnie ignorując lub pomniejszając informacje, które kwestionują nasze założenia. 

Tendencja potwierdzenia jest szczególnie istotna w kontekście finansów behawioralnych, ponieważ wpływa na sposób, w jaki inwestorzy gromadzą i interpretują informacje rynkowe, podejmują decyzje inwestycyjne i reagują na zmiany rynkowe. Inwestorzy mogą preferować informacje potwierdzające ich wcześniejsze przekonania o wydajności pewnych aktywów lub strategii inwestycyjnych, ignorując równocześnie sygnały wskazujące na potencjalne ryzyko.

Efekt Baumola, znany również jako "choroba kosztów Baumola", to zjawisko ekonomiczne opisujące sytuację, w której koszty pracy w niektórych sektorach rosną pomimo braku wzrostu produktywności. 

W gospodarce niektóre sektory, jak technologia czy produkcja, doświadczają szybkiego wzrostu produktywności dzięki innowacjom i automatyzacji. Inne sektory, takie jak edukacja, sztuka czy usługi publiczne, nie zwiększają tak szybko produktywności. Na przykład, nauczyciel w przedszkolu nie może nauczać dwukrotnie więcej dzieci bez utraty jakości nauczania.

W sektorach, które doświadczają wzrostu produktywności, płace mogą rosnąć bez znaczącego wzrostu kosztów. Na przykład, firma technologiczna może produkować więcej oprogramowania z tą samą liczbą pracowników, co pozwala jej płacić im wyższe wynagrodzenia. W sektorach o niskim wzroście produktywności, nie ma takiej skali wzrostu efektywności. Jednakże, pracownicy tych sektorów oczekują wzrostu płac porównywalnego do sektorów o wysokiej produktywności.

Jest to częściowo spowodowane presją rynkową - pracownicy nie chcą zarabiać mniej niż ich rówieśnicy w innych branżach. W rezultacie, sektory o niskiej produktywności muszą podnosić płace, aby zatrzymać pracowników, co prowadzi do wzrostu kosztów (cen dla konsumentów) bez wzrostu produktywności.

Heurystyka dostępności ilustruje naszą skłonność do podejmowania decyzji na podstawie informacji, które są łatwo dostępne. Jest to mentalny skrót, który sprawia, że łatwo dostępne wspomnienia mają nieproporcjonalny wpływ na nasze osądy i decyzje, co często prowadzi do błędnych wniosków.

W szerszym kontekście, taka heurystyka zmusza nas do ponownego przemyślenia tego, co uznawaliśmy za prawdę o podejmowaniu decyzji. Wielu teorii w ekonomii behawioralnej przedstawia ludzi jako racjonalnych decydentów, zdolnych do efektywnej oceny informacji. W rzeczywistości każdy z nas analizuje informacje w sposób, który faworyzuje zapamiętywalność i bliskość kosztem dokładności.

Inwestycje private equity, czyli inwestycje kapitału prywatnego, to rodzaj inwestycji, gdzie firmy lub osoby prywatne inwestują swoje pieniądze w niepubliczne przedsiębiorstwa, czyli takie, które nie są notowane na giełdzie publicznej. 

Innymi słowy:

Akcje to udziały w przedsiębiorstwie (częśc własnosci przedsiębiorstwa). Większośc z nas kojarzy, że akcje sa notowane na giełdzie i tam inwestorzy mogą w nie zainwestować. Nie wszystkie jednak akcje są notowane na giełdzie. Wręcz przeciwnie - tylko akcje największych spółek sa na notowane. Akcje mniejszych podmiotów lub większych, które z jakiegoś powodu nie chcą wejśc na giełdę nie sa notowane. Co oznacza, że kupno i sprzedaz akcji odbywa się w wyniku indywidualnej negocjacji między kupującym a sprzedajacym.

Ciekawostka:

Fundusze private equity (które inwestują w inwestycje private equity) generalnie przynoszą w długim terminie wyższe stopy zwrotu niż fundusze rynku akcji publicznych. O ile z rynku akcji można zarobić około 10% rocznie w długim terminie o tyle fundusze PE powinny przynosić stopy zwroty średnio nawet w okolicach 15% rocznie. Wynika to z większego ryzyka inwestycyjnego oraz specjalnej konstrukcji (małej płynności) oraz małej dostępności dla większości inwestorów.

KRÓTKA SPRZEDAŻ (na przykładzie pączka) 🍩🍩

Krótka sprzedaż, znana również jako "short selling" lub po prostu "shortowanie", to strategia inwestycyjna, która polega na sprzedaży aktywów, które inwestor w danej chwili nie posiada, z nadzieją, że będzie mógł je kupić po niższej cenie w przyszłości. Mechanizm ten jest często stosowany, gdy inwestor przewiduje spadek cen aktywów na rynku.

Przykład: Dziś tłusty czwartek – ceny pączków poszły w górę, a za kilka dni spodziewasz się ich spadku i chcesz na tym zarobić. Co zrobić? Musisz znaleźć osobę, od której pożyczysz pączka, i sprzedać go komuś, np. za 3 zł dziś. Za dwa dni, gdy cena pączka spadnie, możesz odkupić pączka na rynku za np. 1 zł i oddać go osobie, od której pożyczyłeś. Dzięki temu zarobisz na różnicy 3 zł - 1 zł = 2 zł.

Podatek ten w był specyficznym rodzajem opodatkowania wprowadzonym po II wojnie światowej, którego celem było zwiększenie przyrostu  demograficznego i odbudowa populacji kraju. Podatek ten płacili bezdzietni mężczyźni i bezdzietne kobiety. 

HISTORIA

Od 1 stycznia 1946 do 29 listopada 1956, osoby które miały ponad 21 lat a nie ukończyły 50 roku życia musiały płacić ten podatek. Następnie podwyższono dolną granicę od którego panny zaczynały płacić jałówkowe a kawalerowie bykowe. W okresie od 30 listopada 1956 do 1 stycznia 1973 przedział wiekowy wynosił 25-50 lat.

WYSOKOŚĆ

Podatek ten był podwyższeniem kwoty podatku dochodowego o 20%.

Efekt Cantillona opisuje, jak zmiany w ilości pieniądza w gospodarce różnie wpływają na różne grupy ludzi. W skrócie, chodzi o to, że kiedy rząd lub bank centralny wprowadza do obiegu więcej pieniędzy, pierwsze osoby, które dostają te nowe pieniądze, mają z tego najwięcej korzyści. Dzieje się tak, ponieważ mogą one wydawać dodatkowe środki zanim jeszcze ceny zaczną rosnąć (czyli zanim zacznie się inflacja). Natomiast ludzie, którzy dostają te pieniądze później, kiedy ceny już poszły w górę, nie czerpią z tego takich korzyści.mniejsze niż tych, którzy dostali pieniądze jako pierwsi.

Przykład:

Wyobraźmy sobie, że bank centralny zaczyna skupowac aktywa finansowe z rynku (quantitatie easing, luzowanie ilościowe, skup obligacji za wydrukowany pieniądz). Zazwyczaj w pierwszej kolejności pieniądze te trafią do właścicieli aktywów finansowych (najbogatszych). Przez zwiekszony popyt na aktywa finansowe rośnie majatek najbogatszych a dopiero z czasem przekłada się to na większa inflację. 

Praktyka:

Widzimy z empirycznego doświadczenia, że po luzowaniu ilościowym rosły na poczatku aktywa finansowe (wyceny indeksów giełdowych), co spowodowało rozwarstwienie społeczeństwa. Najbogatsza część społeczeństwa miała coraz większy udział w ogólnym majątku.

 Autarkia to stan gospodarki, w którym kraj jest całkowicie samowystarczalny i nie zależy od importu ani eksportu z innymi krajami. W autarce kraj produkuję wszystko, czego potrzebuje do życia swoich mieszkańców, nie korzystając z zasobów zewnętrznych. Jest to model rzadko spotykany w rzeczywistości, ponieważ większość krajów jest w jakimś stopniu uzależniona od handlu międzynarodowego.

 Teoria względnej deprywacji, znana w literaturze anglojęzycznej jako "Theory of Relative Deprivation", została opracowana w latach 50. i 60. XX wieku przez socjologów takich jak Samuel Stouffer. Teoria ta opiera się na idei, że ludzie oceniają swoje dobrobyt i satysfakcję nie tylko w oparciu o swoje obiektywne warunki życia, ale także przez porównanie z sytuacją innych osób w ich otoczeniu lub grupie odniesienia.

Zgodnie z tą teorią, poczucie deprywacji (czyli braku, niedostatku) jest "względne", ponieważ zależy nie tyle od obiektywnych wskaźników, ile od porównania z innymi. Innymi słowy, osoba może czuć się pozbawiona lub niesprawiedliwie traktowana, nawet jeśli jej warunki życia są obiektywnie dobre, jeśli porównuje się z kimś, kto jest w lepszej sytuacji.

🍌🥒🍌🥒🍌🥒🍌🥒

PRZYKŁAD - TYM RAZEM NA FILMIKU:

W klatkach są dwie małpy. Małpy mogą wymienić kamień na jedzenie Banana 🍌albo Ogórek🥒.

-> jeżeli jedna małpa dostaje banana🍌 za kamień i druga dostaje banana🍌 za kamień to obie są zadowolone.

-> jeżeli jedna małpa dostaje ogórek🥒 za kamień i druga dostaje ogórek🥒 za kamień to obie są zadowolone.

-> jeżeli jedna małpa dostaje banana🍌 za kamień a druga ogórek, to ta druga, która dostała ogórek🥒 (banan jest smaczniejszy) jest niezadowolona. Przypomnijmy, że była zadowolona jak sąsiad też miał ogórek. Wściekłość małpy była tak wielka, że zaczeła rzucać kamieniami🪨 w opiekuna.

Efekt Tiebouta sugeruje, że ludzie "głosują nogami," wybierając miejsca zamieszkania na podstawie preferencji dotyczących lokalnych podatków i usług publicznych. Ta migracja prowadzi do optymalnej alokacji zasobów, dostosowując oferty gmin do potrzeb mieszkańców. Konkurencja między gminami zwiększa efektywność dostarczania usług publicznych.

Przykład

Wyobraźmy sobie dwa miasta, Miasto A i Miasto B. Miasto A ma niskie podatki, ale oferuje ograniczone usługi publiczne, podczas gdy Miasto B ma wyższe podatki ale oferuje szeroki zakres wsparcia dla mieszkańców. Osoby, które chcą korzystać z większego wsparcia będą emigrować do miasta B a osoby, które będą chciały płacić niższe podatki będą emigrować do miasta A.

---

Dokładniej:

Efekt Tiebouta, przedstawiony przez Charlesa Tiebouta w 1956 roku, jest teoretycznym rozwiązaniem problemu efektywności alokacji zasobów w dostarczaniu usług publicznych na poziomie lokalnym. W tradycyjnym modelu dostarczania dóbr publicznych, problemy związane z nieefektywnością i brakami w informacji są powszechne. Tiebout zaproponował, że mobilność obywateli i możliwość wyboru miejsca zamieszkania mogą działać jako mechanizm rynkowy dla usług publicznych, podobnie jak rynek działa dla dóbr prywatnych. 

Model Tiebouta opiera się na kilku kluczowych założeniach (1) obywatele są w pełni mobilni i mogą swobodnie przemieszczać się między jurysdykcjami (2)  istnieje różnorodność ofert w zakresie kombinacji podatków i usług publicznych (3) obywatele mają pełną informację na temat tych ofert i kosztów przeprowadzki (4) nie ma kosztów zewnętrznych ani skali w dostarczaniu usług publicznych, co oznacza, że korzyści z usług publicznych są całkowicie wewnętrzne dla każdej gminy.

W modelu Tiebouta, gminy konkurują ze sobą, dostosowując swoje poziomy opodatkowania i zakres usług publicznych, aby przyciągnąć mieszkańców o różnych preferencjach. Ta konkurencja prowadzi do sytuacji, w której każda gmina oferuje optymalny zestaw usług publicznych odpowiadający preferencjom jej mieszkańców, co maksymalizuje ogólny dobrobyt społeczny. Efekt Tiebouta zakłada również istnienie wielu gmin, co umożliwia ludziom znalezienie najbardziej odpowiedniego dla siebie miejsca. Oczywiście może też prowadzić do niechcianych konsekwencji.

W świecie ekonomii istnieje zjawisko znane jako "rent-seeking", które odnosi się do prób korporacji lub innych grup interesu, np. aby ograniczyć dostęp do pewnych zawodów regulowanych. Dzieje się to, gdy korporacje wykorzystują swoją pozycję i wpływy, aby tworzyć bariery wejścia, co prowadzi do ograniczenia konkurencji na rynku.

Dla osób próbujących dostać się do takich zawodów, przeszkody te mogą oznaczać wyższe koszty szkolenia, dłuższe procesy certyfikacji, a nawet arbitralne wymogi, które utrudniają wejście w daną branżę. To ogranicza ich możliwości rozwoju zawodowego i finansowego.

• Wyższe Bariery Wejścia dla Nowych Pracowników: Ograniczanie dostępu do zawodów regulowanych przez korporacje utrudnia nowym pracownikom wejście na rynek pracy. To może obejmować wyższe koszty szkolenia, dłuższe i bardziej skomplikowane procesy certyfikacji oraz inne arbitralne wymogi.

• Ograniczone Możliwości Rozwoju Zawodowego: Osoby, które napotykają te bariery, mogą mieć ograniczone możliwości kariery i rozwoju zawodowego, co wpływa na ich potencjalne zarobki i satysfakcję z pracy.

• Wyższe Ceny i Mniejszy Wybór dla Klientów: Kiedy konkurencja jest ograniczona, klienci często muszą płacić wyższe ceny za usługi i mają do dyspozycji mniej opcji wyboru. To może prowadzić do gorszej dostępności usług dla szerszej populacji.

• Niższa Jakość Usług: Brak konkurencji może skutkować brakiem motywacji dla specjalistów do ciągłego doskonalenia umiejętności i innowacji w swojej dziedzinie, co może prowadzić do obniżenia jakości świadczonych usług.

• Większe Koszty dla Państwa: Rząd może być zmuszony interweniować w celu regulacji rynku, co wiąże się z dodatkowymi kosztami administracyjnymi i finansowymi.

• Stagnacja i Brak Innowacji w Branży: Ograniczenie konkurencji może prowadzić do stagnacji w branży, ponieważ firmy i pracownicy mają mniej bodźców do innowacji i dostosowywania się do zmieniających się potrzeb rynku.

• Niesprawiedliwość Społeczna i Ekonomiczna: Ograniczanie dostępu do zawodów regulowanych może utrwalać nierówności społeczne i ekonomiczne, ponieważ osoby z mniejszymi zasobami mają trudniejszy dostęp do tych zawodów.

• Zakłócenia na Rynku Pracy: Takie praktyki mogą prowadzić do nierównowagi na rynku pracy, z nadmiarem pracowników w niektórych sektorach i niedoborem w innych, co wpływa na ogólną efektywność gospodarki.

Podsumowując, ograniczanie dostępu do zawodów regulowanych przez korporacje ma szereg negatywnych konsekwencji zarówno dla jednostek, jak i dla szerszej gospodarki i społeczeństwa. Korporacje często wpływaja na polityków aby ograniczyć dostęp do zawodów regulowanych. Dzięki czemu pracownicy w tych korporacjach mogą mieć większe zarobki i nie musza konkurowac jakoscią usług.

Nie rozwodząc się nad epistemologią – w każdej dziedzinie nauki istnieją różne opinie na temat określonych problemów. Jednym z takich problemów w ekonomii jest pytanie: jakie reformy należy wdrożyć, aby kraj zaczął się szybciej rozwijać?

📚 Konsensus Waszyngtoński to zestaw dziesięciu zaleceń polityki gospodarczej, które w latach 80. i 90. XX wieku były uznawane za „standardowy” pakiet reform promowany dla pogrążonych w kryzysie krajów rozwijających się przez instytucje z siedzibą w Waszyngtonie, czyli:

[1] Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW),

[2] Bank Światowy oraz

[3] Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych.

1⃣Przekierowanie wydatków publicznych – zmniejszenie dotacji (zwłaszcza tych „niezróżnicowanych”) na rzecz szeroko dostępnych usług wspierających wzrost gospodarczy i walkę z ubóstwem, takich jak edukacja podstawowa, opieka zdrowotna i inwestycje w infrastrukturę.

2⃣Reforma systemu podatkowego – poszerzenie bazy podatkowej i umiarkowana progresja w krańcowych stawkach podatkowych.

3⃣Dyscyplina fiskalna – unikanie dużych deficytów budżetowych w relacji do PKB.

4⃣Stopy procentowe ustalane przez rynek, realnie dodatnie, ale umiarkowane.

5⃣Rynkowe kursy walutowe.

6⃣Prawna ochrona praw własności.

7⃣Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych.

8⃣Ułatwienie handlu - zniesienie ograniczeń ilościowych w imporcie (pozwoleń, licencji itp.), a ewentualna ochrona handlu powinna się opierać na niskich i względnie jednolitych stawkach celnych.

9⃣ Ułatwienie przepływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

🔟Deregulacja – zniesienie przepisów utrudniających wejście na rynek lub ograniczających konkurencję (z wyjątkiem regulacji uzasadnionych względami bezpieczeństwa, ochrony środowiska, praw konsumentów oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami finansowymi).

😡🤬Oczywiście, jak każdy „konsensus”, również ten budzi krytykę. Lewica zarzuca mu nadmierny liberalizm, a liberałowie – zbytni etatyzm lub koncesje wobec socjalnych postulatów.

📕Zgodnie z badaniem z 2020 roku, wdrożenie polityk związanych z Konsensusem Waszyngtońskim znacząco podniosło realny PKB per capita w horyzoncie 5–10 lat.

📙Natomiast według badania z 2021, wdrożenie Konsensusu Waszyngtońskiego w Brazylii, Chile i Meksyku przyniosło „mieszane rezultaty”: „stabilność makroekonomiczna uległa wyraźnej poprawie, ale wzrost gospodarczy był zróżnicowany i ogólnie rozczarowujący – mimo że był lepszy niż w latach 80.” 

📘Inne badanie z 2021 roku wykazało, że wdrożenie Konsensusu Waszyngtońskiego w Afryce Subsaharyjskiej początkowo (w latach 80. i 90.) prowadziło do spadków wzrostu gospodarczego per capita, ale po roku 2000 odnotowano wyraźne przyspieszenie wzrostu realnego PKB per capita. Badanie to wskazało, że kluczową rolę w sukcesie reform odegrała zdolność łączenia polityki rynkowej z działaniami na rzecz redukcji ubóstwa.

Efekt wypychania lub wypierania (ang. crowding out) − zjawisko ekonomiczne polegające na zmniejszeniu wielkości inwestycji sektora prywatnego spowodowanym zwiększonym finansowaniem wydatków publicznych deficytem budżetowym. Jest jedną z form zawodności państwa w zakresie rozwiązań regulacyjnych.

Model Phillipsa 📉📈 to znaczący model ekonomiczny, który analizuje związek między bezrobociem a inflacją. Występuje w dwóch wersjach - krótkookresowej i długookresowej.

W krótkookresowej:

Model Phillipsa pierwotnie zauważył odwrotną korelację między stopą bezrobocia a stopą wzrostu płac nominalnych. Niższe bezrobocie zazwyczaj wiązało się z wyższymi wzrostami płac ze względu na większy popyt na pracę. W późniejszym rozwoju teorii, odwrotna relacja została poszerzona do związku między bezrobociem a inflacją. To oznacza, że niższe stopy bezrobocia mogą prowadzić do wyższej inflacji ze względu na zwiększony popyt konsumpcyjny i wyższe koszty pracy.

W długookresowej:

Długookresowa krzywa Phillipsa to koncepcja w ekonomii, która ewoluowała z pierwotnej krótkookresowej krzywej Phillipsa. Podczas gdy krótkookresowa krzywa Phillipsa sugeruje odwrotną zależność między inflacją a bezrobociem (niższe bezrobocie wiąże się z wyższą inflacją), długookresowa krzywa Phillipsa prezentuje odmienny pogląd. W długim okresie, teoria sugeruje, że nie ma trwałego związku między inflacją a bezrobociem. To znaczy, że w długim terminie wysoka inflacja nie gwarantuje niskiego poziomu bezrobocia i odwrotnie (widać na przykładzie krajów z wysokim bezrobociem i wysoką inflacją).

Długookresowa krzywa Phillipsa podkreśla, że polityka gospodarcza, która dąży do zmniejszenia bezrobocia poprzez akceptację wyższej inflacji, może nie być skuteczna w długim terminie. Zamiast tego, może to prowadzić tylko do wzrostu inflacji bez trwałego wpływu na zatrudnienie. 🏛️💹📉 #KrzywaPhillipsa #Inflacja #Bezrobocie #Makroekonomia #PolitykaGospodarcza

Hipoteza rynków efektywnych (HRE)

Została zaproponowana przez laureata nagordy Nobla z ekonomii Eugene Fama (Uniwersytet Chicago).

---

HRE sugeruje, że wszystkie informacje dostępne publicznie są już uwzględnione w cenach akcji na giełdzie. Oznacza to, że nie można osiągać zysków wyższych niż przeciętne, przewidując ruchy rynkowe, ponieważ ceny akcji zawsze odzwierciedlają dostępną wiedzę.

Prosty przykład: Wyobraźmy sobie, że Apple produkuje smartfony i ogłasza, że wprowadziła innowacyjną technologię, która podwoi żywotność baterii ich telefonów. Ta informacja jest od razu dostępna publicznie. Zgodnie z hipotezą rynków efektywnych, cena akcji Apple natychmiast wzrośnie, odzwierciedlając nową wartość spółki z uwzględnieniem tej informacji. Jeśli ktoś chciałby skorzystać z tej informacji do zakupu akcji Apple byłoby już za późno, ponieważ rynek już „wycenił” tę informację w cenie akcji.

Innymi słowy, nie można „wyprzedzić rynku”, kupując lub sprzedając akcje na podstawie informacji publicznych, ponieważ rynek już uwzględnił te informacje w cenie akcji. Hipoteza ta zakłada, że rynki działają bardzo sprawnie i szybko reagują na nowe informacje.

Prostym językiem:

Jak idzisz do mechanika z zepsutym samochodem to zatrudniasz go aby wykonał za ciebie czynność której nie chcesz albo nie umiesz wykonać. Jednak cele mechanika i twoje nie są takie same. Tobie zależy aby jak najtaniej i najszybciej naprawić samochód a mechanikowi... (?)

Problem Agencji

Problem agencji dotyczy konfliktu interesów między różnymi stronami zaangażowanymi w działalność przedsiębiorstwa. Między Zarządem a Akcjonariuszami - Konflikt ten wynika z faktu, że menedżerowie (zarząd) firmy mogą podejmować decyzje, które służą ich osobistym interesom, a niekoniecznie interesom akcjonariuszy (właścicieli firmy). Akcjonariusze polegają na zarządzie, aby prowadził firmę w sposób maksymalizujący wartość ich udziałów, lecz nie zawsze są w stanie skutecznie monitorować działania zarządu.

Model IS-LM 📉📈 to klasyczny model makroekonomiczny, analizujący relacje między stawkami procentowymi i produkcją gospodarczą. Skupia się na dwóch głównych rynkach:

• Rynek dóbr (IS - Investment-Savings) 🏭: Opisuje relację między inwestycjami (I) a oszczędnościami (S). Wykres IS pokazuje, gdzie inwestycje równają się oszczędnościom przy różnych poziomach dochodu i stóp procentowych. Nachylenie IS jest ujemne: gdy stopy procentowe rosną, inwestycje spadają, co prowadzi do niższego dochodu i produkcji.

• Rynek pieniężny (LM - Liquidity preference-Money supply) 💰: Ilustruje zależność między podażą pieniądza a preferencją płynności. Wykres LM pokazuje, gdzie popyt na pieniądz równa się jego podaży przy różnych poziomach dochodu i stóp procentowych. Nachylenie LM jest dodatnie: wyższe dochody prowadzą do zwiększonego popytu na pieniądz, co z kolei podnosi stopy procentowe.

Model IS-LM jest używany do analizy polityki monetarnej i fiskalnej. Pokazuje, jak zmiany w polityce rządowej (np. wydatki, podatki) i banku centralnego (np. zmiany stóp procentowych) wpływają na całą gospodarkę. 🌍💹 #Makroekonomia #ModelISLM #PolitykaMonetarna #PolitykaFiskalna #Ekonomia

<<Model został stworzony przez Treynora, Sharpe'a,  Lintnera i Mossina. William F. Sharpe otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii w 1990 roku, w uznaniu za jego wkład w rozwój teorii finansów, w tym za opracowanie CAPM.>>

CAPM to model używany do określenia oczekiwane stopy zwrotu dla inwestycji dla określonego poziomu ryzyka. Uproszczając, CAPM mówi, że stopy zwrotu uzależnione są tylko od jednego czynnika - ryzyka. Im wyższe ryzyko jesteśmy w stanie zaakceptować tym wyższej stopy powinniśmy oczekiwać.

Na przykład:

▪️Najniższym ryzykiem cechują się, krótkoterminowe instrumenty pieniężne i możemy oczekiwać z nich bardzo niskich stóp zwrotu.

▪️Bardziej ryzykowne są obligacje korporacyjne (emitowane przez przedsiębiorstwa), których emitent może nie spłacić - dlatego oczekiwana stopa zwrotu jest wyższa.

▪️Jeszcze większym ryzykiem cechują się akcje - i z nich możemy oczekiwać jeszcze wyższych stóp zwrotu niż z obligacji korporacyjnych.

---

Możemy to zapisać wzorem:

Oczekiwana stopa zwrotu z danego aktywa równa się stopie wolnej od ryzyka plus premi za ryzyko.

ri​=rf​+βi​×(rm​−rf​)

gdzie:

ri​ to oczekiwany zwrot z inwestycji,

rf​ to stopa wolna od ryzyka,

βi​ to współczynnik beta dla inwestycji,

rm​ to oczekiwany zwrot z rynku.

---

Poniżej przykładowy wykres pokazujący zależność ryzyko - oczekiwane stopy zwrotu od Amundi.

W ekonomii, termin "Efekt Belgii" odnosi się do zjawiska, które zaobserwowano w Belgii w 2010-2011 roku, kiedy kraj ten przez 541 dni nie miał oficjalnego rządu z powodu trudności w sformowaniu koalicji. W tym okresie gospodarka Belgii rozwijała się nadzwyczej dobrze. Tłumaczy się to utrudnieniami w powstawaniu nowego prawa, co oznaczało pewną stabilność prawną.

"Belgian Effect", jak to jest nazywane w literaturze anglojęzycznej, podważa tradycyjne przekonanie, że stabilny rząd jest niezbędny dla zdrowia gospodarki. Mimo braku rządu, instytucje publiczne w Belgii nadal funkcjonowały normalnie, a polityka fiskalna była prowadzona na podstawie tymczasowego budżetu opartego na budżecie z poprzedniego roku.

Jednak ten "Efekt Belgii" niekoniecznie dowodzi, że rządy są niepotrzebne dla dobrej gospodarki. Przykład Belgii pokazuje jednak, że stabilność instytucji publicznych i stabilność prawa są potrzebne dla rozwoju gospodarczego.

Seniorat (Renta senioralna) to dochód z tytułu emisji pieniądza przez bank centralny, który posiada monopol na produkcję środków pieniężnych. Emisja powoduje spadek wartości już istniejących pieniędzy przez wzrost inflacji, co jest formą opodatkowania.

To prowadzanie regulacji UE do krajowego ustawodastwa w najostrzejszej formie i dokładanie coś od siebie. 

Efektem tego są dodatkowe koszty i spadek konkurencyjności Polskich przedsiębiorstw względem np. Niemieckich i Francuskich.

Produkt Krajowy Brutto (PKB) 📈 to miara wielkości gospodarki kraju, sumująca wartość wszystkich wyprodukowanych towarów i usług. PKB składa się z:

Konsumpcja (C) 🛍️: Wydatki gospodarstw domowych (jedzenie, odzież, usługi).

Inwestycje (I) 🏭: Zakup maszyn, budowa fabryk, inwestycje w zapasy.

Wydatki rządowe (G) 🏛️: Wydatki na projekty publiczne, edukację, zdrowie.

Eksport netto (NX) 🌍: Różnica między eksportem a importem.

PKB jest kluczowym (mimo, że bardzo niedoskonałym) miernikiem rozwoju gospodarczege, tempa wzrostu gospodarczego oraz poziomu życia.

ukazuje zależność między stawką opodatkowania dochodów a dochodami budżetowymi państwa z tytułu podatków. Gdy stawka podatku wynosi 0% to dochody podatkowe wynoszą 0$. Gdy stawka wynosi 100% to też dochody podatkowe wynoszą 0$, bo nikt nie będzie chciał pracować za darmo.  Jeżeli stawka podatku jest za wysoka np. t3 to obniżając stawkę podatku bp. do t* możemy osiągnąć większe dochody do budżetu.

Klasa średnia - w stratyfikacji społeczeństwa klasa społeczna znajdująca się pomiędzy klasą wyższą i klasą niższą.

Gilbert (od 1 do 46 per. najbogatszych)

Thompson & Hickey (od 1 do 48 per.najbogatszych)

Beeghley (od 5 do 51 per. najbogatszych)

• tabelka z Wikipedia

Monetyzacja długu - wersja emisji pieniądza przez bank centralny. Monetyzacja długu zazwyczaj prowadzi do inflacji (...) dzięki czemu rząd może finansować swoje zakupy tzw. podatkiem inflacyjnym.

Cena oznacza tą wartość, przy której zarówno sprzedawca jak i nabywca gotowi są dokonać transakcji. Ceny powinny uwzględniać wszystkie koszy wytwarzania, transportu, dystrybucji itd O cenie decyduje popyt i podaż. Jeżeli cena rośnie przy niezmienionych kosztach, jest to sygnał dla producentów aby moce wytwórcze skoncentrować na produkcji danego dobra. Spadek ceny danego produktu, przy niezmienionych kosztach, jest informacją dla producenta o braku zapotrzebowania i informacją o konieczności przekierowania sił wytwórczych na inne obszary.

Wzrost ceny jest informacją o zapotrzebowaniu na dany produkt czy usługę. W systemie gospodarki planowanej (socjalizm), zaburzona jest informacyjna funkcja ceny. O produkcji decyduje planista, który musi przewidzieć jaki będzie popyt na dane dobra i usługi. O tym jak mało wydajny jest to system świadczą braki towarów, kolejki i kartki w sklepach. W gospodarce kapitalistycznej, działają setki przedsiębiorców, którzy marzą o tym aby jak najlepiej sprostać oczekiwaniom konsumentów i produkować tylko te towary, na które będzie popyt. Brak jakiegoś produktu i jego wysoka cena są sygnałem do zwiększenia produkcji.